Beoordelen bewusteloosheid tijdens het slachtproces

Vrijdag 11 november, 13.30u, verdedigt Merel haar proefschrift ‘Assessing unconsciousness in livestock at slaughter’ aan de Wageningen Universiteit. De promotie is vrij toegankelijk voor alle belangstellenden. Ook kan de promotie live worden gekeken of worden terug gekeken via: wurtv.wur.nl.

Waarborgen dierenwelzijn tijdens slacht

In de Europese wetgeving is vastgelegd dat dieren bewusteloos (verdoofd) moeten zijn voordat de hals wordt aangesneden bij het slachten. Dieren die bewusteloos zijn ervaren namelijk geen pijn of angst. Slachthuis personeel is daarom verplicht om bewusteloosheid te beoordelen en te bevestigen. Dieren die geslacht worden volgens religieuze riten (Kosjer en Halal) worden vaak zonder verdoving aangesneden en de wetgeving geeft aan dat deze dieren bewusteloos dienen te zijn, door het verbloeden, voordat ze uit de kantelkooi of restrainer worden gelaten. Voor alle verdovings- en slachtmethoden is het dus van belang om het intreden en de duur van bewusteloosheid te beoordelen.

Grote variatie intreden bewusteloosheid

In de (slacht)praktijk bestaat geen gedeeld beeld over hoe lang het precies duurt voordat dieren bewusteloos raken en welke indicatoren bewusteloosheid goed weergeven. Het onderzoek van Merel Verhoeven richtte zich op het beantwoorden van deze vragen. Voor het onderzoek zijn verschillende diersoorten (varkens, schapen en runderen) op verschillende wijzen verdoofd en geslacht, waarbij hersenactiviteit continu werd gemeten, om daarmee het tijdstip van intreden van bewusteloosheid te bepalen. Daarnaast werd hersenactiviteit vergeleken met de aan- of afwezigheid van bepaalde gedragingen en reflexen.

De variatie in het moment van intreden van bewusteloosheid was groot, zowel tussen dieren als tussen verschillende verdovings- en slachtmethoden. Het intreden van bewusteloosheid ging het snelst (direct bewusteloos) met het schietmasker, terwijl dit met gasverdoving (CO2) tot 1 minuut kon duren, afhankelijk van de gebruikte CO2-concentratie (korter met een hogere concentratie). Schapen die onverdoofd werden aangesneden, verloren gemiddeld na 15 sec. het bewustzijn. Kalveren die onverdoofd werden aangesneden, verloren soms pas twee minuten na aansnijden het bewustzijn.

Indicatoren voor bewusteloosheid

In dieren die onverdoofd werden aangesneden, bleken de dreigreflex en pijnreflex afwezig voordat de dieren bewusteloos waren. De afwezigheid van deze twee indicatoren zijn dus geen goede indicatoren om bewusteloosheid te beoordelen onder deze omstandigheden. Bij afwezigheid van een ritmische ademhaling, cornea reflex of ooglidreflex waren in alle gevallen de dieren bewusteloos, zowel na verdoving met het schietmasker, verdoving met CO2 en na onverdoofd aansnijden. Slachthuismedewerkers kunnen derhalve aan de hand van deze indicatoren de effectiviteit van de verdoving goed in de gaten houden. Deze indicatoren geven echter een enigszins conservatief beeld. Ze zijn pas afwezig als de dieren al een tijdje bewusteloos zijn, en geven dus niet het exacte moment van intreden van bewusteloosheid weer.

(Bron foto: Proefschrift Assessing unconsciousness in livestock at slaughter)