Basis Dierproeven

Voordat een nieuw medicijn in de kliniek wordt geïntroduceerd, wordt het eerst getest op dieren. Proefdieren zijn nog steeds nodig, omdat voor het meten van effecten van medicijnen op bijvoorbeeld gedrag en het bepalen van bijwerkingen niet altijd geschikte alternatieven beschikbaar zijn. Voor aanvang van een nieuwe studie met mensen wordt er wel eerst gekeken naar wat er al gedaan is in proefdieren. Maar kun je bijblijven in de grote stroom van wetenschappelijke literatuur? En hoe weet je zeker dat je niet bepaalde informatie voor jouw onderzoek mist? Het antwoord op deze vragen kan zijn: het uitvoeren van een systematic review van de uitgevoerde dierproeven die ten grondslag liggen aan het nieuw ontwikkelde medicijn.

Wat is een systematic review? Een systematic review is een methode die je systematisch en transparant door de literatuur loodst en rekening houdt met de kwaliteit van de individuele dierproef. Wanneer een systematic review goed wordt uitgevoerd, geeft het een mooi up-to-date overzicht van de stand van zaken binnen een specifiek onderwerp. Daarnaast verschaft het ook nieuwe inzichten, hiervan zijn verschillende praktijkvoorbeelden bekend. Een voorbeeld hiervan: uit individuele dierstudies, naar het effect van een bepaald medicijn op hersenbloedingen, werden geen nadelige bijwerkingen gevonden. Achteraf bleek uit een systematic review van alle verwante dierstudies gezamenlijk, dat er wel degelijk neveneffecten te vinden waren geweest. Helaas was de systematic review van de dierstudies pas uitgevoerd nadat de proefpersonen last kregen van ernstige bijwerkingen. Dit had dus voorspeld kunnen worden wanneer de systematic review vooraf was uitgevoerd.

Systematic reviews van dierstudies blijken ook heel nuttig te zijn om nieuwe dierproeven goed voor te bereiden. Het voorkomt overbodige dierexperimenten, maakt het werk efficiënter en komt de kwaliteit van het onderzoek ten goede. Het lijkt zo logisch om reeds bestaande kennis eerst grondig te evalueren, maar waarom zijn systematic  reviews dan nog geen gemeen goed bij dierexperimenten? De meest simpele verklaring lijkt te zijn dat er voor onderzoekers geen noodzaak is. Dierexperimentencommissies en geldschieters vragen namelijk (nog) niet om een systematic review als onderbouwing van een aanvraag. Aangezien het tijd en geld kost, laten veel onderzoekers de systematic review achterwege. De maatschappelijke, wetenschappelijke en ook ethische druk rondom dierproeven loopt echter op. Het zal een kwestie van tijd zijn voordat het nut en de noodzaak van systematic reviews ten aanzien van wetenschappelijke kwaliteit, als ook het dierenwelzijn, breed zal worden ingezien.

(Bron foto: Pixabay)