Zorgvuldig omgaan met dieren in de zorg

Dieren in de zorg

Het symposium werd op 1 juni jl. georganiseerd door de major 'Dieren in de zorg', onderdeel van de opleiding 'Diermanagement' van Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. In Nederland worden steeds meer dieren ingezet in zorginstellingen voor diverse ondersteunende en therapeutische doeleinden ter verbetering van de levenskwaliteit van mensen. Voorbeelden hiervan zijn blindengeleidehonden die visueel gehandicapten ondersteunen in het dagelijks leven, maar ook bezoekteams in ziekenhuizen die ernstig zieke patiënten een hart onder de riem steken. Het inzetten van deze dieren heeft vaak een positieve invloed op het geestelijk en lichamelijk welzijn van mensen. Maar hoe is het eigenlijk gesteld met het welzijn van deze zorgdieren zelf?

Twee kwetsbaren

Als het gaat om het welzijn van dieren spelen ethische aspecten een grote rol. Bioloog en filosoof Dr. Vincent Pompe (Hogeschool Van Hall Larenstein) stond tijdens zijn presentatie stil bij de wijze waarop dier en mens elkaar beïnvloeden in zorgsituaties. Bij dieren in de zorg gaat het om mens-dier-relatie op maat. Hierbij moeten de symptomen en de mogelijkheden van de cliënt gekoppeld worden aan de eigenschappen van het dier. Omdat naast het dier ook de cliënt kwetsbaar is, vraagt de inzet van het dier in de zorg ethisch gezien meer dan om dierethiek alleen. Dier- en zorgethiek vallen samen en zowel mens en dier moeten opbloeien.

Meten is weten

Meten is weten, zo is het ook bij dierenwelzijn in de zorgsector. Onderzoeker en bioloog Dr. ir. Marko Ruis van Wageningen UR Livestock Research ging in op het meetbaar maken van dierenwelzijn. Hiertoe zette hij de welzijnscriteria van het Europese onderzoeksproject Welfare Quality® centraal. De essentie van deze meetsystematiek is diergericht meten, op basis van metingen aan en kenmerken van dieren. Signalen en kenmerken van gedrag en gezondheid staan hierbij centraal. Goede huisvesting en voeding zijn daarnaast basisvoorwaarden om welzijn te optimaliseren. Marko Ruis refereerde hierbij ook herhaaldelijk aan een cursus dierenwelzijn, die deze meetsystematiek uitgebreid behandelt. Deze cursus is voor iedereen toegankelijk via het Dierenwelzijnsweb. De systematiek wordt ook gebruikt in lopende afstudeeronderzoeken bij de major Dieren in de zorg, om het welzijn van honden, paarden en konijnen in de zorgsector inzichtelijk te maken

Dutch Cell Dogs

Marlies de Bats (paraveterinair en gedragstherapeut) en Betty Buijtels (kynologisch instructeur, gedragstherapeut) gaven een zeer inspirerende lezing over het ‘Dutch Cell Dogs’ project. In dit project trainen gedetineerden onder begeleiding asielhonden, zodat de kans op herplaatsing van deze dieren groter wordt. Uitgangspunt is dat de match tussen hond en gedetineerde goed is. De gedetineerden trainen de honden d.m.v. positieve bekrachtiging - clickertraining, waarbij enkel wordt gefocust op goed gedrag van de hond en waarbij ongewenst gedrag wordt genegeerd. Beide sprekers zien een duidelijke welzijnsverbetering bij de honden, op basis van het gedrag dat ze waarnemen: minder angst, toename in gehoorzaamheid en een afname in gedragsproblemen waaronder stereotiep gedrag. Deze aanpak is niet alleen positief voor de asielhond, maar draagt vaak ook bij aan een nieuwe start en betere toekomst voor de gedetineerde. Een win-win situatie dus!

Paard als partner

Annet Geerling, docent paardenhouderij bij Stoas Hogeschool Wageningen heeft onlangs voor Stichting AAIZOO een grootschalig onderzoek uitgevoerd naar paardondersteunende interventies in therapie, coaching en training. AAIZOO constateerde een explosieve groei in het aantal aanbieders van paardondersteunende interventies in Nederland. Tijdens haar presentatie is Annet Geerling nader ingaan op deze ontwikkeling. Volgens haar is er sprake van wildgroei in het aanbod, met gevolgen voor het welzijn van paarden. Maar liefst 33% van de aanbieders is alleen gediplomeerd op ‘mensgebied’, en heeft geen cursus gevolgd op paardengebied. Dit verhoogt het risico op welzijnsproblemen, zoals het niet (tijdig) herkennen van stress signalen, overbelasting van paarden, verkeerde training van paarden en onvoldoende er/herkennen van individuele paarden.

Afstudeerrichting

In september 2009 is de afstudeerrichting Dieren in de Zorg van start gegaan bij Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. De major bestaat uit 4 modulen op HBO niveau waarin de belangrijkste aspecten rond het gebruik van dieren in de zorg belicht worden. Aan bod komen bijvoorbeeld Animal Assisted Activities, Animal Assisted Therapy en zorgboerderijen, maar ook algemene zaken als veiligheid en hygiëne, wet-en regelgeving en psychologie van de gezondheidszorg. De studenten worden theoretisch en praktisch voorbereid op het nog redelijk nieuwe werkveld.

(Bron foto: Wikimedia)